Năm 2020, nghiên cứu của Mai Do, Jennifer McCleary, Diem Nguyen và Keith Winfrey chỉ ra rằng văn hóa Việt Nam có cách hiểu chưa được đúng mực về ngành tâm lý học suốt một thời gian dài.

Theo nghiên cứu, khi nhắc đến những vấn đề về tâm lý của con người, một bộ phận lớn người Việt sẽ có xu hướng đánh đồng chúng với “bệnh”. Từ lối suy nghĩ này, cơ hội nghề nghiệp của ngành tâm lý học trở thành một mối lo ngại. Ít ai dám theo đuổi ngành này vì vẫn còn nghĩ hướng đi duy nhất cho những ai theo học là trở thành một “bác sĩ tâm lý”.

Về bản chất, đây là một cụm từ sai do chưa được tiếp xúc đúng mực với thông tin. “Bác sĩ” làm việc với “bệnh nhân” và “bệnh lý” để cung cấp dịch vụ điều trị, còn “tâm lý” lại là một phạm trù rất rộng và không phải ai có vấn đề tâm lý cũng đều là “bệnh nhân”, nên khái niệm “bác sĩ tâm lý” là không tồn tại.

Ngày nay, sự phát triển của văn hóa - xã hội và công nghệ cho phép chúng ta tiếp cận những thông tin đúng mực hơn về ngành tâm lý học. Người Việt dần dà phân biệt được các công việc khác nhau như bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý, chuyên gia tham vấn - trị liệu… Điều này không chỉ kích thích sự phát triển của ngành mà còn gây sức hút với người trẻ hơn khi hiểu được tầm quan trọng của tâm lý học trong cuộc sống.

Theo Maxfield Brown, quản lý của hãng tư vấn về đầu tư nước ngoài tại châu Á Dezan Shira & Associates (DSA), Việt Nam là đất nước có tiềm năng rất lớn về dịch vụ sức khỏe tinh thần, một trong những lĩnh vực quan trọng và thiết thực nhất của tâm lý học.

Sự phát triển của xã hội kéo theo nhiều áp lực, âm thầm tác động đến cảm xúc, hành vi của con người. Nhiều vụ tự tử ở thanh thiếu niên những năm gần đây đều dẫn về một nhận định chung trong báo cáo: “nạn nhân có dấu hiệu trầm cảm”. Những dấu hiệu như lo âu, căng thẳng, tâm trạng bất ổn hay luôn mệt mỏi về tinh thần là những dấu hiệu cần sự trợ giúp.

Nghiên cứu của DSA chỉ ra rằng với sự tăng trưởng nhanh của đất nước nhiều năm trở lại đây, nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện cũng ngày một tăng cao. Điều đó có nghĩa là không chỉ sức khỏe về mặt thể chất được quan tâm hơn, mà sức khỏe tinh thần cũng là một yếu tố tối quan trọng.

“Sức khỏe tinh thần là một đề tài nhạy cảm ở nhiều nền văn hóa, ngay cả Việt Nam”, ông Brown nhận định. “Tuy nhiên với tốc độ tăng trưởng hiện tại, cũng như chính sách và thị trường sẽ thay đổi rất nhiều trong 5 năm nữa, đầu tư vào các dịch vụ sức khỏe tinh thần có thể là hướng đi đầy tiềm năng”.

Mọi nghề nghiệp ngày nay đều cần sự thấu hiểu và khả năng làm việc với con người hiệu quả. Đây lại là kỹ năng mà sinh viên tâm lý học được đào tạo một cách bài bản để sau khi tốt nghiệp, các bạn có thể góp phần cải thiện yếu tố con người trên phương diện cá nhân hoặc tổ chức trong nhiều môi trường làm việc khác nhau.

Cụ thể có thể lấy ví dụ chương trình Cử nhân Khoa học ứng dụng (Tâm lý học) của Trường đại học RMIT (xem thêm thông tin tại đây). Được thiết kế đúng chuẩn quốc tế, sinh viên được dạy một cách tổng thể về các nhánh khác nhau của tâm lý học như tâm lý học phát triển, tâm lý học tổ chức, tâm lý học đời sống xã hội, tâm lý sinh học, tâm bệnh học... để hiểu được tầm quan trọng của lĩnh vực này trong bối cảnh đa dạng ngành nghề.

Tốt nghiệp ngành tâm lý học, sinh viên có nhiều lựa chọn: hoặc có thể tiếp tục học lên để đủ điều kiện hành nghề tham vấn, lâm sàng; hoặc có thể đầu quân cho các doanh nghiệp ở các bộ phận khác nhau. Nhân sự (tuyển dụng, phát triển nhân tài, đào tạo nhân sự...), đối nội và đối ngoại (truyền thông nội bộ, quan hệ công chúng), marketing (nghiên cứu thị trường, quảng cáo) hoặc tâm lý học đường là một vài lĩnh vực đang khát nhân lực mà các bạn có thể cân nhắc.