Nắm được ba bước xử lý của não bộ khi nghe một câu tiếng Anh, bạn có thể sẽ biết mình cần khắc phục điều gì để luyện kỹ năng nghe.

Khi nghe, tai bạn không nhận được từ, mà là một chuỗi âm thanh. Não sẽ phải sử dụng các nguồn lực sẵn có để biến chuỗi âm thanh đó thành những từ có nghĩa.

Có ba thứ mà não sẽ nhận biết, bao gồm: phát âm (để nhận diện được âm, âm tiết, trọng âm...); từ vựng (bao gồm nhận thức về từ vựng đó, và ý nghĩa của nó); ngữ pháp (cách thức từ vựng sắp xếp tạo ra ý nghĩa).

Ví dụ, khi bạn nghe thấy một loạt âm thanh biểu hiện /hidlaɪktɪt/, não bạn sẽ cùng lúc phải làm nhiều việc. Đầu tiên, não sẽ phải qua các hiểu biết về trọng âm tiếng Anh mà tách được một chuỗi âm thanh trên thành ba từ /hid laɪk tɪt/.

Tất nhiên, bên cạnh trọng âm, não cũng phải phân tích tương đối chính xác các âm (IPA) để có thể tách từ ra như vậy. Trên cơ sở "tách được từ khóa", não sẽ dựa trên hiểu biết từ vựng để "dịch" các âm thanh thành từ có nghĩa: "He'd like tit".

Bạn thấy có lỗi gì không? Từ "tit" nghe có vẻ không đúng lắm. Khi thấy "sai sai", nếu hiểu về âm cuối "ed" và "nối âm", những nội dung quan trọng của phát âm tiếng Anh, não sẽ phân tích lại thành một câu hợp lý hơn: "He'd liked it".

Trong quá trình này, phát âm tiếng Anh và từ vựng đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Bước cuối cùng là ngữ pháp. Hiểu biết về ngữ pháp sẽ giúp bạn hiểu đúng ý của người nói. Trong câu trên, bạn có thể hiểu theo một trong hai cách: "He would liked it" hoặc "He had liked it".

Ngữ pháp tốt sẽ giúp não ngay lập tức loại phương án đầu tiên và sẽ dịch thành: "He had liked it" (Trước đây anh ta từng thích nó).

Điều tuyệt vời là não của một người nghe giỏi sẽ mất khoảng 20% của một giây để phân tích xong câu trên, sau khi câu được nói ra. Tức là toàn bộ những phân tích trên chỉ diễn ra trong nháy mắt.

Trong suốt quá trình trên, bạn có thể thấy các kiến thức phát âm (nhận diện âm, nhận diện trọng âm để tách từ, cảm nhận âm cuối và nối âm...) đóng vai trò quan trọng.

Đó là lý do tại sao rất nhiều người học Việt Nam gặp vấn đề khi nghe tiếng Anh. Vì khi học tiếng Anh, nhiều người được trang bị rất tốt về từ vựng, và ngữ pháp nhưng phát âm tiếng Anh bị bỏ ngỏ. Giống như chiếc ghế ba chân không thể đứng vững khi thiếu mất một chân, bạn khó có thể nghe tốt nếu thiếu đi phát âm.